Espazio-hegaldi

Espazio-hegaldia kanpo-espazioan burutzen den bidaia da, alegia, lurraren atmosferatik kanpo eta espazio-ontziz, gizakiak garraiatu ala ez. Espazio-hegaldi bateko eskifaia espazio-ontziaren komandante, pilotu eta misioak jorratuko dituen gaiei buruzko adituekin osatuta dago; garraiatutako karga-erabilgarriari buruzko adituk ere osa dezakete eskifaia; dena den, azken horien gainerakoek astronautak izan behar dute.

Hegaldian, astronauta-pilotuek espazio-ontziko aginte eta gidaritza eginkizunak burutzen dituzte; aldiz, misioaren gaineko adituak espazio-ontzi barneko eragiketen koordinazioaren arduradunak dira, esperimentu eta hegaldi zehatz bakoitzeko karga erabilgarriei dagokionez.

Hegaldiaren hastapen data baino hamaika aste inguru lehenago, eskifaiak hegaldi horretarako bereziki prestatutako hainbat simulazio burutzen du. Hegaldi-simulatzailea misioaren kontrol-zentroarekin bat eginik dago, bai eta jarraipen estazio sare batekin ere.

Astronautek mikro-grabitate baldintzetan lan egiten ikasten dute, eta, horretarako, hegaldien trebaketarako bereziki egokituak diren hainbat hegazkin erabiltzen dituzte.

Espazio-hegaldi gehienak eskifaiarik gabe izaten dira, eta, batez ere, Lurraren inguruko orbitan jartzen diren sateliteekin egiten dira, baina baita Lurraren orbitaz haraindiko hegaldietarako espazio-zundak ere erabiltzen dira. Espazio-hegaldi horiek kontrol telerrobotiko edo autonomo baten bidez funtzionatzen dute. Espazio-hegaldi tripulatuak, konplexuagoak, lehen satelite orbitalen ondoren hasi ziren egiten, eta Ilargia zapaldu, eta, Lurraren inguruko espazioan, giza presentzia iraunkorra izatera iritsi da, batez ere espazio-estazioen erabilerarekin. Giza hegaldi espazialen programak dira: Soiuz, Shenzhou, Apollo ilargian lurreratzea eta espazio-transbordadoreen programak. Egungo beste hegaldi batzuk dira Nazioarteko Espazio Estaziora eta Txinaren Tiangong Espazio Estaziora egiten direnak.

Espazio hegaldiak Lurraren orbitan komunikazio sateliteak, espioitzarako sateliteak, Lurraren behaketarako sateliteak jartzeko erabiltzen dira, baina baita espazioaren esploraziorako ere, hala nola espazio-behatokiak eta espazio-zundak edota espazio-turismorako ere.

Espazio-hegaldiak jaurtiketa-sistema mota ezberdinekin lor daitezke; normalean, suzirien jaurtiketarekin, zeinak, grabitatearen indarra gainditzeko eta espazio-ontzia Lurraren gainazaletik bultzatzeko, hasierako bultzada ematen duten. Espaziora iritsitakoan, espazio-ontzi baten mugimendua –bai propultsatu gabe zein propultsatua– astrodinamika izeneko azterketa-eremuak betetzen du.

Espazio-ontzi batzuk espazioan ia betiko geratzen dira, eta horrek espazio-hegaldietarako arriskutsua den espazio-kutsaduraren arazoa sortu du (argi-kutsadura eta espazio-zaborra). Bestela, espazio-ontziak berriro atmosferan sartzearekin amaitzen dira, eta bertan desegiten dira, edo hala gerta ezean, beren sartze hori kontrolatzen da lurreratzez edo kolpea joz gainazal batera segurtasunez heltzeko, eta, sarritan, espazio-ontzi ozeanikoko hilerrira jaurtitzen dira. Espazio-ontziak, beraz, espazio-trafikoaren kudeaketaren gai izan dira nolabait.