Bismutu

Plomu ← Bismutu → Poloniu
83 Bi
Tabla completa • Tabla enantada
Colorado, blancu brillosu
Información xeneral
Nome, símbolu, númberu	Bismutu, Bi, 83
Serie química	Metales del bloque p
Grupu, periodu, bloque	15, 6, p
Masa atómica	208,98038 u
Configuración electrónica	[Xe]4f14 5d10 6s2 6p³
Durez Mohs	2,25
Electrones per nivel	2, 8, 18, 32, 18, 5
Propiedaes atómiques
Radiu mediu	160 pm
Electronegatividá	2,02 (Pauling)
Radiu atómicu (calc)	143 pm (Radiu de Bohr)
Radiu covalente	146 pm
Estáu(aos) d'oxidación	3, 5
Propiedaes físiques
Estáu ordinariu	Sólidu
Densidá	9780 kg/m³
Puntu de fusión	544,4 K (271 °C)
Puntu de bullidura	1837 K (1564 °C)
Entalpía de vaporización	104,8 kJ/mol
Entalpía de fusión	11,3 kJ/mol
Presión de vapor	0,000627
Puntu críticu	271,4 K (−2 °C) 1564 Pa
Varios
Estructura cristalina	Romboédrica
Calor específica	122 J/(K·kg)
Conductividá llétrica	0,867 10⁶ m-1·Ω-1 S/m
Conductividá térmica	7,87 W/(m·K)
Velocidá del soníu	1790 m/s a 293,15 K (20 °C)
Isótopos más estables
Artículu principal: Isótopos del bismutu
iso AN Periodu MD Ed PD MeV 207Bi 31,55 a 2,399 207Pb 208Bi 368,000 a 2,880 208Pb 209Bi (1.9 ± 0.2) ×1019 a 3,14 205Tl
Valores nel SI y condiciones normales de presión y temperatura, sacante que se diga lo contrario.
[editar datos en Wikidata]

El bismutu^[1] ye un elementu químicu de la tabla periódica que'l so símbolu ye Bi, el so númberu atómicu ye 83 y alcuéntrase nel grupu 15 del sistema periódicu.

Yá yera conocíu na antigüedá, pero hasta mediaos del sieglu XVIII confundir col plomu, estañu y cinc. Ocupa'l llugar 73 a esgaya ente los elementos de la corteza terrestre representa'l 8,5x10^-7% del pesu de la corteza y ye tan escasu como la plata. Los principales depósitos tán en Suramérica, pero n'Estaos Xuníos llógrase principalmente como subproductu del refináu de los minerales de cobre y plomu.

Ye un metal típico dende'l puntu de vista químicu. En compuestos, tien valencies de +3 o +5, siendo más estables los compuestos de bismutu trivalente. Esisten dellos nitratos, especialmente'l nitratu de bismutu, Bi(NON₃)₃, o trinitrato de bismutu, y el so pentahidrato, Bi(NON₃)3•5H ₂O, que se descompon en nitratu de bismutu. Ésti tamién se conoz como oxinitrato de bismutu, nitratu de bismutilo, blancu perlla y blancu d'España, y emplégase en medicina y en cosmética.

El bismutu espandir al solidificarse, esta estraña propiedá convertir nun metal aparente pa fundiciones. Dalgunes de les sos aleaciones tienen puntos de fusión inusualmente baxos. Ye una de les sustancies más fuertemente diamagnéticas (dificultá pa magnetizarse). Ye un mal conductor del calor y l'electricidá, y puede amontase la so resistencia llétrica nun campu magnético, propiedá que la fai preséu en preseos pa midir la fuercia d'estos campos. Ye opacu a los rayos X y puede emplegase en fluoroscopia.

Ente los elementos non radiactivos, el bismutu tien el númberu atómicu y la masa atómico (208,98) más altos. Tien un puntu de fusión de 271 °C, un puntu de bullidura de 1.560 °C y una densidá de 9,8 g/cm³.

1. ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: bismutu