Hlorofluorougljik

Hlorofluorougljici (CFC) – hemijska nomenklatura prema IUPAC-u: hlor fluorougljici (CFC) – su složena hemijska grupa organskih spojeva niske molekulske težine, koji se upotrebljavaju kao pogonsko gorivo, rashlađivači ili rastvarači. CFC su ugljikovodici u kojima su atomi vodika zamijenjeni hlorom i fluorom, tako da pripadaju podskupu halougljika. Oni koji sadrže samo jednu vezu zovu se zasićeni hlorofluorougljici, a ako veze više ne sadrže vodik onda se nazivaju hlorofluorougljici.

Tokom 1970-ih i 1980-ih godina utvrđeno je da se oslobađanjem CFC u atmosferu, u velikoj mjeri smanjuje ozonski omotač u stratosferi (i stvaraju ozonske rupe). Zbog toga je upotreba CFC sada zabranjena u mnogim oblastima ranije primjene.^[1][2][3]

Kao halougljici ili halogenirani ugljikovodici, ovi spojevi pripadaju grupi ugljikovodika u kojima je najmanje jedan atom vodika zamijenjen jednim od halogena: fluorom, hlorom, bromom ili jodom. U organskoj hemiji se halogeni ugljikovodici jednostavno skraćeno označavaju kao s R-X, gdje je R radikal ugljovodonika, a X je atom halogena.

Ove supstance se često koriste kao organski rastvarači.

Oni obično imaju višu tačku ključanja od odgovarajućih ugljikovodika, jer im molekule zbog povećanja Van der Waalsove sile imaju snažno međudejstvo. To je uglavnom zbog bolje moći polarizacije halogena sa više vodika, što potpuno popunjava halogena grupa. Fluor i monohlormetan su na sobnoj temperaturi plinovi, jodometan je tečnost, a potpuno halogenizirani ugljik tetrajodid na istoj temperaturi je već u čvrstom stanju.

Posebno su interesantni fluorirani ugljikovodici kod kojih se tačka ključanja, povećanjem fluoriranja čak može smanjiti.

Pod HCFC je djelomično uvršten i halogeni CFC, čiji atomi vodika su samo djelomično zamijenjeni atomima hlora i fluora. Oni imaju mnogo niži potencijal oštećenja ozonskog omotača od CFC, a i njihov potencijal povećanja globalnog zagrijavanja je također znatno niži od CFC-a. Osim toga, količina HCFC je već snižena u troposferi i samo djelomično dospijeva u stratosferu.

1. ^ Atkins P., de Paula J. (2006): Physical chemistry, 8th Ed. W. H. Freeman, San Francisco, ISBN 0-7167-8759-8
2. ^ Binder H. H. (1999): Lexikon der chemischen Elemente. S. Hirzel Verlag, Stuttgart, ISBN 3-7776-0736-3.
3. ^ Whitten K.W., Gailey K. D. and Davis R. E. (1992): General chemistry, 4th Ed. Saunders College Publishing, Philadelphia, ISBN 0-03-072373-6.